Vieiros

A designación de Roberto Michelletti por parte do Congreso, o Tribunal Supremo e as Forzas Armadas como o substituto de Zelaya, enfrontase a un escenario amplamente desfavorable, determinado polo illamento internacional, que só recoñece a autoridade de Zelaya. Ao mesmo tempo, o golpe militar contribuíu a afondar unha polarización interna sen claros síntomas de solucionarse.

    A lección hondureña deixa diversas sinais a considerar. O inmediato descoñecemento do golpe, por parte dos países latinoamericanos, EEUU e os organismos hemisféricos, deixa entrever a consolidación dos mecanismos de consenso político no marco dos principais mecanismos hemisféricos, sendo estes a OEA, o ALBA e o Sistema de Integración Centroamericana (SISCA), así como UNASUR e o Grupo de Río, para defender a lexitimidade dun presidente elixido democraticamente, como é o caso de Zelaya, e rexeitar as intervencións militares na vida política latinoamericana.

    Dende Managua, onde participou nun cumio urxente do ALBA, da OEA e da SISCA, Zelaya asegurou que volvería a Honduras o próximo xoves 2 de xullo, a fin de solucionar o conflito político, acompañado do secretario xeral da OEA, José Miguel Insulza. Alén do retorno de Zelaya, no centro do escenario está o pulso de poder interno en Honduras, que involucra a toda serie de sectores sociais, económicos e institucionais, a maioría confabulados no golpe ao mesmo tempo que reprimían as manifestacións a favor do presidente destituído. O anuncio de Michelleti de dar curso a un “toque de queda” ía claramente orientado a esgotar calquera manifestación popular contraria ao golpe.

    O golpe e a crise política hondureña influirán decisivamente nas próximas eleccións presidenciais pautadas para finais de novembro de 2009. Tras afogarse a consulta popular e evidenciarse o fronte rexeite da casta militar, Zelaya tentará amosar nos próximos meses un cauteloso perfil secundario que permita propiciar unha transición pacífica e democrática de poder, incluso con posibilidades de obter importantes réditos e ganancias políticas a futuro.

Neste sentido, o apoio da comunidade internacional e, especificamente, da OEA e do ALBA, así como dos sectores populares que saíron a protestar polo golpe, reforzan a posición política de Zelaya. O eido xeopolítico xoga tamén un factor esencial:  membresía hondureña do ALBA permitiu unha rápida e contundente acción deste organismo para condenar o golpe e premer con forza sobre a restitución de Zelaya.

En caso de ser restituído como única saída a unha crise política de consecuencias incertas, moi probablemente Zelaya verase persuadido a sepultar a súa consulta popular para a reelección e tentar buscar canais de aproximación aos sectores opositores que propiciaron o golpe, a fin de atopar un equilibrio que garante un nivel mínimo de estabilidade.

Pero no centro da atención quedará a actuación dunhas Forzas Armadas que interpretaron os acontecementos baixo parámetros desfasados aos tempos que corren en América Latina. O golpismo militar é unha posibilidade que as sociedades latinoamericanas tentan deixar atrás como un pantasma proveniente dun escuro pasado.

É por iso que, dende unha perspectiva optimista, no caso de que o golpe finalmente fracase e a comunidade internacional logre a restitución de Zelaya ou ben unha transición pacífica, a lección hondureña necesariamente equilibrará as delicadas relacións que deben existir entre o estamento civil e a clase militar, para consolidar unha democracia viable en América Latina.